Urbanizam

1. Urbanizam/urbanističko planiranje

1.1. Šta je urbanizam?

Urbanizam je struka koja se bavi planiranjem i uređenjem postojećih, odnosno, osnivanjem novih naselja, pri čemu su najbitniji fizički oblik i izgled mesta, organizacija delatnosti koje se odvijati i tome slično. Zadatak urbanizma je, zapravo, da predvidi i isplanira upotrebu zemljišta na način koji će značiti društveni, socijalni i porodični boljitak stanovnika, ali nikako na uštrb zaštite prirodne sredine. Urbanizam je profesija koja obuhvata više specijalnosti kakve su urbanističko planiranje, pejzažna arhitektura i urbanističko uređenje.

1.2. Urbanističko planiranje

Urbanističko planiranje je je deo urbanizma čija je primarna uloga da stanovnicima nekog mesta ili područja omogući odgovarajući kvalitet življenja, koji se može postići brižljivim promišljanjem i sagledavanjem potreba. Pri planiranju urbanih i ruralnih područja neophodno je imati u vidu savremeni održivi prostorni razvoj. Održivi razvoj mora osigurati obnovu i vitalnost starih gradskih središta i omogućiti rast i razvoj različitih delatnosti. Održivi prostorni razvoj zapravo se ne odnosi na širenje uticajnih zona grada prema spolja, već na njegov razvoj prema unutra. Reurbanizacija, odnosno, obnova gradskih centara, postala je veoma aktuelan proces u poslednje vreme.

2. Prostorni projekt

2.1. Šta sve sadrži prostorni plan?

Plostorni plan je dokument koji je sastavljen od različitih i raznorodnih planova. Rezultati urbanističkog planiranja uključuju planove, rešenja i polazišta za donošenje odluka o razvoju, uzimajući u obzir prostorne dimenzije razvoja i uticaje na izgrađeno, prirodno i socijalno okruženje, kao i na razne mogućnosti realizacije pojedinačnih razvojnih planova. Strateški prostorni akti, pojedinačne komponente zakonskih i podzakonskih dokumenata, planovi sprovođenja, stručne baze i različiti predlozi idejnih rešenja, neki su od osnovnih rezultata vezanih za urbanizam.

2.2. Ko učestvuje u prostornom planiranju?

Prostorni projekt zajedničkim naporima stvaraju brojni stručnjaci. Arhitekte i pejzažne arhitekte učestvuju u zadacima iz oblasti prostornog planiranja, pa i urbanizma, u saradnji sa stručnjacima transportnog inženjeringa, komunalne infrastrukture, geodezije i informacionih sistema. U proces su uključeni i tzv. spoljni saradnici iz oblasti geografije, demografije, sociologije, ekonomije, biologije, komunikacija i zaštite životne sredine.

3. Urbanistički projekti

Aktivnosti u oblasti urbanizma uključuju pripremu sledećih planova, osnova i studija: opštinskih prostornih planova (OPP); opštinskih detaljnih prostornih planova (ODPP); nacionalni prostorni plan (NPP); generalne urbanističke planove (GUP) kao i stručne osnove i studije iz oblasti prostornog planiranja, društvenih delatnosti, ekonomske javne infrastrukture i životne sredine; ispitivanja zgrada i idejne projekte zgrada; planove konzervacije; upravljanje projektima i konsalting.

4. Izazovi savremenog urbanizma

Savremeni urbanizam suočen je sa dosta izazova, pri čemu je najveći i najvažniji sigurno  uravnoteženi i održiv razvoj i napredak. Urbanizam mora, s jedne strane, podsticati obnovu i revitalizovati istorijska gradska središta, a s druge strane omogućiti razvoj mnogih novih aktivnosti. Urbanizam, takođe, mora odgovoriti na izazove savremenog sveta, poput starenja stanovništva, promenjenih radnih i socijalnih režima, ekološke krize i smanjenja zagađenja životne sredine, a poslednjih godina i izrazitog nedostatka stanova i migracija iz trećeg sveta ka razvijenijim državama. Zapadne zemlje prednjače u tom procesu modernizacije, premda problem savremenih gradova sa kojima se urbanizam tek mora suočiti, postaje revitalizacija i reorganizacija bivših industrijskih područja koja su ostala napuštena i propadaju. Poslednjih decenija se primećuje trend zgušćavanja urbanih zona ili širenje gradova prema unutra, umesto ka spolja.