Kadriranje nasleđa: adaptacija Narodnog muzeja u Smederevskoj Palanci | Gušić Architecture

^{Izbor i tekst: Milja Mladenović, mast. inž. urb.}

Promene u vrsti interakcije sa nasleđem, kako u otvorenim prostorima, tako i u galerijama i muzejima, dovele su do postepenog izlaska eksponata iz vitrina i artikulacije muzejskih prostora koji omogućavaju drugačiji vid sagledavanja artefakata. S tim u vezi, adaptacija zgrade muzeja bazirana je na definisanju granica prostora i stvaranju nove šeme kretanja i sagledavanja eksponata, upotrebom savremenih materijala i tehnologija.

Adaptacija zgrade iz devetnaestog veka sa ciljem „uprostoravanja“ principa savremenih muzeoloških praksi, omogućila je poigravanje sa različitim elementima graditeljskog nasleđa koji su naglašeni kroz projekt objekta, ali i ispitivanje različitih modaliteta korišćenja izlagačkih prostora, prilagođenih stalnim i privremenim postavkama koliko i različitosti u njihovim eksponatima.

Centralni projektantski motiv adaptacije bilo je kadriranje i akcentovanje pojedinačnih fragmenata stalne postavke Narodnog muzeja. Kadriranje je postignuto posredstvom više nivoa - prvenstveno pozicioniranjem eksponata naspram otvora koji usmeravaju kretanje po tematskim zonama, odnosno, salama muzeja, kao i njihovim postavljanjem na bele postamente svedene geometrije, kojima se naglašava forma eksponata. Na ovaj način, pojedinačni artefakti koji su kadrirani imaju i funkciju simbolične oznake teme prostorije u kojoj se nalaze.

Dok je kadriranje otvorima iz zone hola korišćeno kao vid akcentovanja i naglašavanja teme odvojenih galerija, unutar njih su definisane celine i naglašeni artefakti akcentovanjem lukova u prostoru koji poput portala formiraju suptilne prelaze kroz celine jedinstvenog prostora. Kroz sredinu prostora podužno se prostire beli geometrizovani postament, koji čistom formom i minimalističkom materijalizacijom kontrastira atefaktima i postavlja ih u simbolički međuodnos sa savremenim trenutkom.
 
Praćenjem postamenta, definiše se šema kretanja posetilaca, kao i podela prostora na dve celine, koje imaju višefunkcionalni karakter pri korišćenju različitih izlagačkih modaliteta. Ritmom i redefinisanjem odnosa lukova, postamenata i eksponata stalne postavke, istovremeno je kreiran i sceničan ambijent koji se lako može prilagoditi raznovrsnim kulturnim manifestacijama muzeja.

Uz artefakte na postamentima i lukove, važan deo istaknutog graditeljskog nasleđa objekta Narodnog muzeja čine lučni drveni prozori, koji su dodatno naglašeni svetlosivim zidovima te zajedno s artefaktima kreiraju ambijent koji vizuelno povezuje istorijske elemente u prostoru savremenog vizuelnog karaktera.

Uvođenje savremenih tehnologija ostvareno je dvojako - dizajniranjem osvetljenja unutar muzeja, kojim se obasjavaju eksponati iz više uglova, čineći ih adekvatno sagledivim sa više strana, kao i postavljanjem sistema sa platnima koja istovremeno blokiraju dnevnu svetlost i omogućavaju različite svetlosne ili video projekcije, koje mogu da dopunjuju samu postavku, ali i omogućavaju uvođenje drugačijih sadržaja u izložbeni prostor muzeja.

Posebna vrednost savremenog dizajna muzeja ogleda se i u različitim nivelacijama plafona, čime je omogućeno sakrivanje uređaja poput projektora, sistema za spuštanje platna i rasvetnih elemenata; time su iz vidnog polja uklonjeni elementi koji mogu da odvlače pažnju s eksponata, a maksimizovana je njihova funkcionalnost.

Definisanjem sheme kretanja različitim tonovima sive boje i kadriranjem eksponata iz prostora centralnog hola izvršeno je zoniranje izložbenog prostora po karakteru namene, tako da se i vizuelno razlikuju prostor hola sa stepeništem i prostorom za okupljanje i informacije, kao prostor visokog intenziteta istovremenog korišćenja te odvojeni izložbeni prostori kao tiši ambijenti kojima je osnovna namena interakcija s eksponatima.

Artikulacijom celina prostora sistemom zidova i lukova, kao i postavljanjem sistema sa platnima i  sistema osvetljenja, ostvaren je savremeni multifunkcionalni izložbeni prostor, koji Narodnom muzeju u Smederevskoj Palanci omogućava ne samo uvođenje različitih vrsta postavki, već i drugačijih sadržaja koji doprinose popularizaciji kulture.

^{18. mart 2022.}