Kikinda: grad austrijskih stilova, terakote i digitalnih nomada

^{Tekst: Milja Mladenović}

Počeci planskog oblikovanja Kikinde i uvođenja stilova karakterističnih za Austrougatsku vezuje se za Mariju Tereziju i osnivanje „Velikokikindskog dištrikta” 1774. godine. Od osnivanja „dištrikta” do početka 20. veka, stil kojim je podizana Kikinda istovetan je onom kojim su građeni i drugi gradovi Habzburškog carstva. Tako u ovom gradu možemo pronaći objekte kasnog baroka, klasicizma, secesije, ali i stila prilagođenog tipskim javnim objektima – poput Železničke stanice iz sredine 19. veka.

Zbog primene ustaljenih pravila i tipskih projekata javnih objekata, pojedini ambijenti Kikinde mogu posetiocu dočarati i kako su izgledale sve ondašnje varoši i gradovi evropskog carstva. Jedan od primera takvih objekata je Narodni muzej, smešten u kasnobaroknoj Kuriji – upravnom centru Dištrikta. Ambijent objekta i dvorišta sličan je, kako po arhitekturi, tako i po nameni, muzejskim kompleksima kakvi se mogu naći u Beču ili Budimpešti.

Spoj različitih uticaja i arhitekturnih tendencija Kikinde može se uočiti u gotovo celom gradu. Procvat podizanja građevina karakterističnih za ovaj grad, vezuje se za prelazak iz 19. u 20. vek koliko i za oblikovanje današnjih gradskih orijentira. Neki od ovih upečatljivih primera, dela su arhitekata Milana i Đorđa Tabakovića.

Orijentiri gradskog jezgra Kikinde koncentrisani su kao objekta, specifična po svojoj formi i ornamentici – Lepedatova palata, zgrada bioskopa „Zvezda” i zgrada današnje Poreske uprave. Lepedatova palata podignuta je u stilu secesije 1908. godine. Naglašena kula na uglu karakterističan je detalj vojvođanske arhitekture sa početka 20. veka, dok su plitki ornamenti na fasadi zlatne boje sa motivima iz prirode, urađeni po opštim stilskim principima secesije. Detalji secesije poput mozaika i motiva iz prirode mogu se jasno videti i na fasadi Poreske uprave.

Vrednost arhitektonskog nasleđa posebno je naglašena i u savremenoj prenameni objekata. Tako je kasarna iz 19. veka dobila novi život kada je rekonstruisana za potrebe Muzeja, Galerije i Ateljea „Terra”, po projektu arhitektkinje Aranke Blat. Bogata zbirka skulptura od terakote naglašava kontinuitet vajarske umetnosti u Kikindi, dok prostori ateljea ističu značaj regionalnog vajarskog centra. Savremenim tretmanom materijala postignut je novi ambijent, koji sada predstavlja nezaobilaznu znamenitost Kikinde.

Uvođenje savremenog arhitektonskog jezika u nasleđene stilove i vernakularne celine na području Kikinde ostvareno je u kompleksu Mokrin House-a. Projektom studija Autori, revitalizovan je prostor sela Mokrin, a uvođenjem savremenih i održivih elemenata u formu tradicionalne vojvođanske kuće, dobijen je prostor koji privlači posetioce iz svih krajeva sveta. Kompleks se sastoji od pet objekata koji istovremeno naglašavaju vrednosti vojvođanske vernakularne arhitekture i omogućavaju njeno savremeno čitanje koliko i reinterpretaciju koja otvara višenamenske mogućnosti. Koncept Mokrin House-a je „coworking” prostor, prilagođen potrebama digitalnih nomada. Različite prostorno-funkcionalne celine omogućavaju razne aktivnosti, pri čemu se izdvajaju prostor za rad, ali i višefunkcionalni natkriveni i otvoreni prostori, prilagođeni brojnim događajima i manifestacijama.