Oluci: količine padavina i dimenzije oluka

1. Dimenzije oluka - količina padavina, veličina i nagib krova, broj oluka

Dimenzije oluka zavise, pre svega, od očekivane količine padavina te veličine i tlocrta krovne ravni. Dimenzije odvodnih cevi i oluka zavise i o toga koliko će ih biti, odnosno, kakva se struktura pravi.

Dimenzije se mogu proračunati, otprilike, ako se uzme da za 1 m2 krova mora biti 1 cm površine cevi za oluke.

Na primer, ako je tlocrtna površina krovne ravni 150 m2, potreban je oluk čija površina ima prečnik od 150 cm2, što znači približno 168 mm ili Ø165. Opisan način izračunavanja je vrlo približan, čisto da se stekne predstava o kom redu veličina se govori; kada se gradi nov objekt dimenzioniranje oluka mora da se radi prema odgovarajućem proračunu.

2. Dimenzije oluka - tačan proračun

Pre nego što se uopšte upustite u pravilno dimenzioniranje, biće neophodno izračunati površinu krovnog tlocrta i planirati tok odvoda, kao i položaj oluka. Kada se započne dimenzioniranje oluka tokom izgradnje objekta, mora se uzeti u obzir i prosečna količina padavina u Srbiji. Zapravo, uzima se maksimalna količina padavina koja padne za 5 minuta u intervalu od pet godina.

Izračunata količina padavina u Srbiji varira od 650 ml do 1.000 ml godišnje.

Dakle, prvo moramo da imamo informacije o dimenzijama tlocrta krova, a zatim o količini padavina za određeno mesto. Ako je površina osnove krova objekta 150 m2 i on je u centralnoj Srbiji, koeficijent protoka je 8,53 l/s. Ove informacije se mogu pročitati iz posebnih tabela koje se nalaze na veb-stranici Republičkog hidrometeorološkog zavoda Republike Srbije.

Za protok između 2,5 i 3 dovoljan je Ø100, 3,5 do 4 Ø125, za 4,5 do 6, Ø150 te za 6,5 do 7 Ø160.

Sledeće je potrebno izračunati dimenziju prečnika oluka s obzirom na protok od 8,53 l/s. Približna dimenzija prečnika oluka u našem primeru je oko Ø180.

Tačan proračun količine stajaće vode i dimenzija oluka izračunava arhitekta ili projektant u okviru projektne dokumentacije, po dobijanju građevinske dozvole.

3. Oblik i dimenzije oluka

Meteorska voda se odvodi sa krova u oluke, a zatim se najčešće kroz odvodne cevi sliva u kanalizaciju. Oluci mogu biti polukružnog ili ugaonog oblika.

3.1. Polukružni oluci - dimenzije

Kod nas se najčešće koriste polukružni oluci raznih dimenzija, koji se mere u razvijenoj širini. „Razvijena širina“ je stručni izraz kojim se računaju dimenzije odvodnih cevi i oluka - ako bi se polukružna cev spljoštila, odnosno, poravnala dobila bi se ta, takozvana, razvijena širina. Minimalna razvijena širina standardnih oluka je 25 cm, a postoje i razvijene širine od 28 cm, 33 cm, 40 cm i 50 cm. Maksimalna dužina oluka je 600 cm.

3.2. Kvadratni oluci ili pravougaoni oluci - dimenzije

Dimenzije pravougaonih oluka su približno jednake dimenzijama polukružnih oluka 25 cm, 28 cm, 33 cm, 40 cm i 50 cm razvijene širine. Međutim, kvadratni oluci se unekoliko razlikuju od polukružnih, pošto se kvadratni oluci prave tako da su ujedno i ivica strehe, odnosno, opšiv krova. Postavlja se od 10 cm do 15 cm ispod krovnog pokrivača. Nagib kvadratnog oluka se izvodi u pravcu sliva vode.

4. Standardne dimenzije oluka

Razvijena širina 25 cm - prečnik oluka 11,6 cm - poprečni presek oluka 52,8 cm2.

Razvijena širina 28 cm - prečnik oluka 13,3 cm - poprečni presek oluka 69,5 cm2.

Razvijena širina 33 cm - prečnik oluka 15,7 cm - poprečni presek oluka 96,8 cm2.

Razvijena širina 40 cm - prečnik oluka 19,2 cm - poprečni presek oluka 144,7 cm2.

5. Veličina oluka i površina krova

Prečnik oluka i odvodne cevi moraju odgovarati površini krova. Ako je krov oko 25 m2, onda je za njega dovoljan oluk prečnika 7 cm i drenažne cevi prečnika 5 cm. Ako krov ima površinu veću od 100 m2, onda su mu potrebni oluci prečnika 10 cm i više i drenažne cevi prečnika 12,5 cm i više. Da bi se sprečilo prelivanje vode preko fasade tokom pljuskova, spoljna ivica oluka mora biti jedan do dva centimetra niža od unutrašnje ivice. Pad prema odvodnoj cevi treba da bude od pola do jednog centimetra po metru dužine.