U poseti predvorju Đerdapa - šta sve krije Veliko Gradište?

^{Tekst: Tanja Prolić}

Da li ste znali da je Veliko Gradište jedino gradsko naselje u našoj zemlji koje u svom nazivu sadrži, ne samo pojam naselja - tvrđave, već i naznaku da je i u prošlosti bilo veće utvrđenje oko koga se razvio sam grad? Okosnicu turizma čine Srebrno jezero i reke Dunav i Pek, međutim ova opština koja broji oko 17 500 stanovnika i prostire se na površini od 344 km2, turistima ima da ponudi brojne znamenitosti. Mi smo izdvojili tri koje ne biste trebalo da propustite. 

Ruvidićeva palata - genijalno arhitektonsko rešenje i preteča današnjih kamera

U sklopu ukupnog fonda graditeljskog nasleđa koje se nalazi na teritoriji opštine Veliko Gradište, ova građevina predstavlja jedan od najznačajnijih primera profane arhitekture čija reprezentativna likovnost u potpunosti odgovara njenoj nameni.

Zgrada Načelstva u Velikom Gradištu ili Ruvidićeva palata projektovana je i izgrađena na samom kraju 19. veka kao zgrada „Načelstva Gradišta“. Podignuta je na na zapadnom obodu prostora koji je nekada verovatno obuhvatao antički Pincum, blizu obale Dunava, na tadašnjem Žitnom trgu. Kasnije su u istu zgradu smešteni i pošta i telegraf, a potom i okružni sud. Rađena je po nacrtima arhitekte Milorada Ruvidića iz Beograda, koji je pored zgrade Načelstva projektovao i Carinarnicu u Velikom Gradištu i crkvu manastira Tumane. Ruvidić je bio jedan od najvećih arhitekata Srbije sa kraja 19. i početka 20. veka. Zgrada načelstva je projektovana po uzoru na austrougarsku secesiju, a baš od stane Austrougarske je u Velikom ratu 1915. godine pretpela razaranja. Zgrada je pretprela razaranja i u Drugom svetskom ratu.

Bočni-ulični traktovi građevine u svojoj punoj dužini sastoje se od prizemlja i sprata, sa naročito naglašenim ovalnim ugaonim prelomima iznad kojih su izvedene vitke kupole. Za razliku od njih, centralni rizalit, koji predstavlja osnovnu arhitektonsku dominantu objekta, izveden je u obliku kule oktagonalnog preseka. U odnosu na bočne traktove, ova kula ima još jedan sprat iznad koga je, u formi osmostrane zarubljene piramide, izvedena kupola nešto težih proporcija.

Ulične fasade su elegantno i bogato dekorisane, a njihova likovnost je bazirana na akademistički pravilnom poretku neprekinutih lizena koje su ispod krovnog venca završene krupnom dekorativnom plastikom izvedenom u stilu čiste secesije.

Kod Ruvidićeve palate primenjeno je jedno genijalno rešenje za kraj 19. veka, koje se pokazalo kao vrlo praktično i zamenjivalo je današnje kamere. Naime, oba krila zgrade na dva sprata mogla su da se sagledaju jednim pogledom, po celoj njenoj dužini, koja je iznosila više od 100 metra na jednoj i 100 metara na drugoj strani, tako da je u tu svrhu za svaki sprat bio potreban po jedan čovek, koji bi nadzirao rad same opštinske uprave.  Zgrada je tako konstruisana da je pod uglom od 45 stepeni i desno i levo moglo da se vidi da li se radi ili se „šeta hodnicima“ . 

Zgrada gimnazije - simbol ekonomskog procvata grada

Nastala u prvoj polovini 20. veka, gimnazija je odigrala značajnu ulogu u obrazovanju ondašnjeg stanovništva. Sa gradnjom je započeto 1926. godine a sazidana je 1929. Zvala se Državna Realna gimnazija „Prestolonaslednika Petra“ Veliko Gradište. Arhitekta je bio Petar Jovanović iz Požarevca. Zgrada se nalazi na Žitnom trgu, u delu prostorne kulturno-istorijske celine starog jezgra Velikog Gradišta.

Potreba Gradištanaca da imaju svoju gimnaziju javila se zbog ekonoskog i kulturnog procvata grada. Iako je tadašnje Veliko Gradište imalo svega nešto više od tri hiljade stanovnika, zahvaljujući svojim školovanim trgovcima i njihovoj vezi sa Peštom, Bečom i prečanskim gradovima, ostvarilo je značajan razvoj.

Izveštaj za 1935/6 godinu otkriva da je u sklopu ove obrazovne ustanove postojao državni internat sa 50 postelja, a kuhinja i trpezarija su se nalazile u pomoćnoj zgradi u neposrednoj okolini škole. Pri gimnaziji je postojalo udruženje „Trezvene mladeži“čiji zadatak je bio briga o zavisnosti. 

Pored zbirki za svaki predmet ponaosob, o čemu je vođena godišnja evidencija, izrađiivan je i školski letopis o svim izletima, ekskurzijama i programima za verske i državne praznike. Za svaku školsku godinu  sve je ovo štampano u posebnoj publikaciji sve do Drugog svetskog rata 1941. godine.

Ovu školu pohađala su značajna imena srpske nauke i politike: dr Miloje Vasić, arheolog i profesor Beogradskog univerziteta, Milan Milovanović, šef Jugoslovenskog generalštaba, Velimir Bajkić, poznati finansijski stručnjak, Pavle Đorđević, visoki konzularni predstavnik u Berlinu, Londonu, Parizu i Vašingtonu, u periodu između dva svetska rata. 

Danas je u ovoj zgradi smeštena srednja škola „Miloje Vasić“. Raspolaže sa 14 klasičnih učionica, specijalizovanim učionicama za prirodne i društvene nauke, jezike i realizaciju praktične nastave, bibliotekom sa bogatim fondom knjiga, fiskulturnom salom, medijatekom, kabinetom za hotelijersko poslovanje. 

Danubia Park Hotel - ušuškan u impresivnom prirodnom okruženju

Otvoren je na Srebrnom jezeru, čuvenoj turističkoj destinaciji, u jedinstvenom okruženju poznatom po ribolovu, brojnim prirodnim, istorijskim i kulturnim znamenitostima. Danubia Park Hotel je deo Silver Lake Resort-a.

Predstavlja savršeno mesto za odmor od užurbane svakodnevnice, ali i za poslovne skupove. Ušuškan je u zelenilo oko jezera i nudi 130 ležajeva, raspoređenih u 53 sobe i 8 apartmana. Takođe, raspolaže i savremenom i tehnički opremljenom konferencijskom salom od 200 mesta koja po potrebi može da se podeli na 3 manje sale, kao i restoran sa kuhinjom kapaciteta 200 mesta.

Svi posetioci mogu se opustiti u „fitness-wellness-spa“ centru sa zatvorenim bazenom.

Bruto površina hotela je oko 6.250 m2, urađen je po projektu beogradske firme „D-Design“ , dok je glavni izvođač radova bila kruševačka „Tehnogradnja“. 

Kamin sala, koja se nalazi u sklopu kompleksa, jeste mesto gde se mogu organizovati privatna ili manja poslovna okupljanja. Poseduje sve pogodnosti konferencijske sale, ali odlikuje je prirodno osvetljenje, svež vazduh i čaroban pogled na jezero. Ima kapacitet 100 osoba. Naziv je dobila po impozantnom, dominirajućem kaminu kao večiitom simbolu okupljanja dragih gostiju. 

Pored navedenih turističkih znamenitosti, opština Veliko Gradište krije i druga bogatstva: tvrđavu Ram, slikovitu i moćnu srednjovekovnu tvrđavu na Dunavu, manastir Nimnik, za koji je vezano jedno narodno predanje, staru, iz vremena Turaka sačuvanu čaršiju, prostran gradski trg, stogodišnji park sa spomenicima borcima Prvog i Drugog svetskog rata i druge znamenitosti koje će vas očarati.