Koji zidovi smeju da se ruše?

ŠTA KAŽE ZAKON?

Uz novi Zakon o planiranju i izgradnji iz 2018. ostali su važeći prateći dokumenti, pa je tako i sa Pravilnikom o tehničkim normativima za zidane zidove („Sl. list SFRJ", br. 87/91) u kome su definisani obavezni parametri koji se moraju poštovati prvenstveno iz bezbednosnih razloga. Između ostalog u njemu su propisani „tehnički normativi koji moraju biti ispunjeni pri projektovanju, izvođenju i održavanju nearmiranih zidanih konstrukcija i delova zgrada koji se izrađuju od zidanih elemenata, odnosno, zidani zidovi.“

S ovim u vezi određeno je i to da su zidani zidovi svi oni „zidni elementi od veštačkog kamena puni i šuplji elementi od pečene gline, betona, lakoagregatnog betona, autoklaviranog ćelijastog gasbetona (porobetona) i krečno-silikatnog betona, koji imaju oblik pravouglog paralelopipeda, prirodnog tesanog kamena ili drugih odgovarajućih materijala istog oblika.“

KAKO RAZLIKOVATI NOSEĆE I NENOSEĆE ZIDOVE?

U ovom Pravilniku se dalje kaže da su „noseći zidovi elementi aksijalno ili ekscentrično napregnuti na pritisak i smicanje, projektovani s ciljem da prenesu vertikalno opterećenje od vetra na noseće elemente (zidove, međuspratne tavanice i dr.)“.

Najmanja debljina jednoslojnog spoljnjeg nosećeg zida objekta iznosi:

• 1) 19 cm za zgrade sa visinom sprata većom od 3 m i najvećim rasponom međuspratne tavanice od 4,8 m;
• 2) 24 cm za zgrade sa visinom sprata do 3 m, a najviše 3,5 m i/ili, rasponom međuspratne tavanice većim od 4,8 m, a najviše od 6,0 m.

Nenoseći zidovi su elementi opterećeni pretežno sopstvenom težinom i ne služe za ukrućenje nosećih zidova, ali treba da budu sposobni da prenesu opterećenje od vetra na noseće elemente (zidove, međuspratne tavanice i dr.).

Dakle, to je ono što zakon kaže. Međutim, godinama ako ne i decenijama unazad postoji loša praksa da se u starijim kućama ili stanovima, pri renoviranju, sanaciji ili adaptaciji, upravo zbog ove odredbe da je minimalna debljina nosećeg zida 19 cm, svi drugi ruše najčešće bez konsultacija s inženjerom-statičarom. Tanji zidovi se automatski tretiraju kako nenoseći, što nikako ne sme da se radi.

Takvo neodgovorno delovanje može u nekim slučajevima da znači i pogrešnu odluku koja vodi u katastrofalno konačno stanje, gde je čitava noseća konstrukcija oslabljena neproverenim intervencijama.

Ponajviše u zgradama koje su građene pre Drugog svetskog rata, postoje noseći zidovi od pune cigle tanji od 19 cm. Unutrašnji noseći zidovi ovog tipa su znatno tanji od standardno propisanih debljina ostalih nosećih zidova (debljina ispod maltera je 12-15 cm) i idu u pravcu poprečnom u odnosu na plafonske ploče. Ovi noseći zidovi praktično nisu oslonac drvenih tavanica, tako da jednostavno nije bilo potrebe da se za njih koristi više materijala. Tanji nosrći zidovi mogu imati svoj temelj ili su građeni na debljem zidu u podrumu ili prizemlju te se nastavljaju na svim spratovima objekta kontinuirano do vrha.

Tanji nosivi zidovi - spojni zidovi!

Zgrade građene pre Drugog svetskog rata uglavnom imaju vrlo malo debljih nosivih zidova izvedenih „poprečno“ kako se to u građevinskom žargonu kaže, pa najveći deo otpora, odnosno, težine preuzimaju zidovi od tanje cigle. Nadalje, takvi zidovi su povezani sa glavnim (uzdužnim) zidovima, zbog čega se nazivaju i spojnim zidovima. Ti zidovi itekako doprinose stabilnosti celokupne zidane konstrukcije, jer spajaju, zapravo, šire, zidove koji nose težinu plafona i tako sprečavaju da se u slučaju zemljotresa prevrnu. Uklanjanje takvih zidova je stoga nedopustivo, budući da su kao takvi i dalje deo noseće konstrukcije objekta. Upravo zbog svega ovoga, lako je pogrešiti i takve zidove zameniti za nenoseće i srušiti ih, što na kraju može dovesti do slabljenja cele konstrukcije i strukture te velike opasnosti u slučaju zemljotresa i sličnih prirodnih katastrofa.

Koji zidovi smeju da se ruše?

Smeju da se ruše isključivo zidovi čija je debljina bez sloja maltera do 10 cm i koji su napravljeni od lakše, nenosive cigle ili drugog sličnog materijala. To uključuje, na primer, zidove od tanke šuplje cigle i to ređane tako da su šupljine okrenute horizontalno, a ne vertikalno.